Khám phá 4 cách trồng cà phê kiểu mới hiệu quả và bền vững

Bạn có biết rằng những phương pháp trồng cà phê truyền thống đang dần bộc lộ nhiều hạn chế như năng suất giảm và chi phí sản xuất cao? Đặc biệt, với nhu cầu ngày càng khắt khe về chất lượng sản phẩm và tính bền vững trong nông nghiệp, các kỹ thuật trồng cà phê kiểu mới đã trở thành xu hướng nổi bật. Trong bài viết này, Thủy Sính sẽ giới thiệu 5 cách trồng cà phê kiểu mới, dễ áp dụng, giúp bà con nông dân cải thiện sản lượng và nâng cao chất lượng cây trồng. Hãy cùng khám phá từng phương pháp ngay dưới đây!

1. Trồng cà phê kiểu mới bằng phương pháp ghép chồi

Phương pháp ghép chồi là gì: Ghép chồi là một kỹ thuật nhân bản vô tính được ứng dụng để trẻ hóa vườn cà phê già cỗi, năng suất thấp và cải tạo giống cây trồng. Phương pháp này cho phép tạo ra cây cà phê mới có chất lượng cao hơn, kháng sâu bệnh tốt hơn và phát triển nhanh hơn so với cây trồng từ hạt.

Ưu điểm của phương pháp ghép chồi:

• Cải tạo vườn cà phê cũ: Tận dụng thân cây gốc đã trưởng thành để ghép chồi mới, giảm chi phí trồng lại từ đầu.
• Năng suất và chất lượng cao: Chọn lọc những giống có năng suất tốt, chống chịu bệnh tật để ghép lên cây gốc khỏe mạnh.
• Thời gian trưởng thành ngắn hơn: Cây ghép cho quả sớm hơn so với cây trồng bằng hạt, thường chỉ mất 2-3 năm để thu hoạch.
• Khả năng chống chịu tốt hơn: Cải thiện khả năng kháng sâu bệnh và thích ứng với điều kiện môi trường.

Nhược điểm của trồng cà phê kiểu mới bằng phương pháp ghép chồi

• Chi phí đầu tư ban đầu cao: Việc mua giống gốc khỏe mạnh và chi phí nhân công ghép chồi cao hơn so với trồng cây từ hạt. Đòi hỏi kỹ thuật ghép chính xác, nếu không cây có thể phát triển kém hoặc thất bại.

• Yêu cầu kỹ thuật cao: Đòi hỏi người trồng có kinh nghiệm hoặc phải thuê nhân công có tay nghề cao. Nếu ghép sai kỹ thuật, tỷ lệ sống thấp, làm mất thời gian và công sức.

• Cây dễ tổn thương sau ghép: Cần chăm sóc kỹ trong giai đoạn đầu vì cây dễ bị sốc, nhiễm bệnh hoặc phát triển không đồng đều. Điều kiện môi trường bất lợi (nắng nóng, mưa bão) có thể ảnh hưởng đến sự phát triển của chồi ghép.

• Rủi ro về sâu bệnh và thời tiết: Nếu chọn gốc ghép hoặc chồi không kháng bệnh tốt, cây có thể bị nhiễm bệnh từ giai đoạn sớm. Cây ghép có thể không thích nghi tốt với một số điều kiện thời tiết khắc nghiệt.

2. Trồng cà phê thả đọt (ngọn) kiểu mới

Trồng cà phê thả đọt (hay còn gọi là thả ngọn) là kỹ thuật trồng cà phê kiểu mới được áp dụng rộng rãi ở các quốc gia sản xuất cà phê lớn như Brazil. Tuy nhiên, tại Việt Nam, phương pháp này vẫn chưa phổ biến dù mang lại nhiều lợi ích về năng suất và chi phí sản xuất thấp.

Phương pháp này đặc biệt phù hợp với việc ứng dụng cơ giới hóa trong chăm sóc và thu hoạch, giúp giảm thiểu chi phí lao động và tăng năng suất đáng kể.

Ưu điểm nổi bật của phương pháp thả đọt:

• Tăng gấp đôi năng suất: Nhờ số lượng thân trên một gốc cây tăng lên, năng suất có thể tăng 2 lần so với phương pháp trồng truyền thống.
• Che phủ tốt, giảm cỏ dại: Tán cây rộng giúp che bóng đất hiệu quả, hạn chế sự phát triển của cỏ dại và giảm công cắt tỉa sau thu hoạch.
• Tiết kiệm chi phí lao động: Ứng dụng máy móc vào chăm sóc và thu hoạch giúp tối ưu hóa chi phí và thời gian sản xuất.
• Năng suất ổn định và dễ chăm sóc: Phương pháp này giúp cây phát triển đồng đều, chống chịu sâu bệnh tốt và cho thu hoạch bền vững.

Nhược điểm của trồng cà phê thả đọt (ngọn) kiểu mới

• Khó kiểm soát chiều cao cây: Cây phát triển quá cao gây khó khăn cho chăm sóc, thu hoạch, và phun thuốc.

• Tốn nhiều dinh dưỡng: Cây cao và tán rộng hút nhiều dinh dưỡng, làm đất nhanh bạc màu.

• Dễ gãy đổ do thời tiết: Cây cao hơn dễ bị gió mạnh làm gãy đổ, giảm sản lượng.

• Khó quản lý sâu bệnh: Tán cây rậm làm tăng độ ẩm, dễ phát sinh nấm bệnh và côn trùng hại.

3. Trồng cà phê xen canh 

Trồng cà phê xen canh là mô hình canh tác kết hợp cà phê với các loại cây khác như hồ tiêu, sầu riêng, bơ nhằm tận dụng tối đa tài nguyên đất, cải thiện độ phì nhiêu và giảm xói mòn. Đây là giải pháp bền vững khắc phục tình trạng đất bạc màu và cạn kiệt nguồn nước do canh tác độc canh lâu năm.

Ví dụ về mô hình trồng xen canh thực tế:

Trên diện tích 1,8 hecta, bà con có thể áp dụng mật độ như sau:

• 1.500 cây cà phê
• 100 cây sầu riêng (trồng xen 3 hàng cà phê thì có 1 hàng sầu riêng)
• 200 trụ tiêu (trồng xen 2 hàng cà phê thì có 1 hàng tiêu, hoặc cho tiêu leo trên cây muồng đen làm trụ sống).

Mô hình này giúp tối ưu diện tích, tận dụng cây che bóng và tăng thu nhập từ các loại cây trồng phụ.

Ưu điểm nổi bật của trồng xen canh:

• Đa dạng nguồn thu nhập: Bà con có thể tăng thu nhập từ nhiều loại cây trồng khác nhau, giảm rủi ro khi giá cà phê biến động.
• Cải thiện độ phì nhiêu của đất: Cây che bóng như sầu riêng, hồ tiêu giúp giữ ẩm, hạn chế xói mòn và bổ sung dinh dưỡng cho đất.
• Giảm sâu bệnh: Hệ sinh thái đa dạng giúp phá vỡ vòng đời sâu bệnh, giảm áp lực sử dụng thuốc bảo vệ thực vật.
• Năng suất ổn định và bền vững: Đảm bảo thu hoạch đều đặn nhờ môi trường phát triển thuận lợi cho cây cà phê.

Nhược điểm cần lưu ý:

• Khó khăn trong chăm sóc: Mỗi loại cây trồng có đặc tính sinh trưởng khác nhau, yêu cầu chế độ tưới tiêu và bón phân khác nhau.
• Nguy cơ sâu bệnh phức tạp hơn: Cà phê và hồ tiêu cùng là ký chủ của nhiều loại sâu bệnh như rệp sáp, tuyến trùng, đòi hỏi bà con phải quản lý dịch hại chặt chẽ hơn.

4. Trồng cà phê kiểu mới bằng phương pháp giữ thảm cỏ 

Phương pháp giữ thảm cỏ là kỹ thuật duy trì lớp cỏ dại phủ kín mặt đất trong vườn cà phê nhằm bảo vệ đất và cải thiện hệ sinh thái. Thay vì loại bỏ hoàn toàn cỏ dại, bà con sẽ kiểm soát chiều cao và mật độ cỏ để tận dụng các lợi ích mà cỏ mang lại.

Phương pháp này đặc biệt phù hợp với nông nghiệp bền vững, giúp giảm thiểu xói mòn đất, giữ ẩm và hạn chế sử dụng thuốc diệt cỏ hóa học.

Ưu điểm của phương pháp giữ thảm cỏ:

• Bảo vệ đất và cải thiện dinh dưỡng: Lớp cỏ che phủ giúp ngăn chặn xói mòn, giữ ẩm và bổ sung chất hữu cơ khi phân hủy.
• Giảm chi phí chăm sóc và phân bón: Cỏ sau khi cắt tỉa có thể xử lý bằng chế phẩm sinh học để tạo phân bón hữu cơ tại chỗ.
• Cải thiện môi trường sống cho vi sinh vật: Thảm cỏ tạo điều kiện thuận lợi cho vi sinh vật có lợi phát triển, giúp đất tơi xốp và màu mỡ hơn.
• Kiểm soát cỏ dại và sâu bệnh: Giảm sự phát triển của cỏ dại cạnh tranh và tối ưu quản lý dịch hại bằng cách nuôi thả gia súc như gà, vịt, cừu, dê để cắt tỉa tự nhiên.
• Giảm phụ thuộc vào thuốc diệt cỏ và phân bón hóa học: Hạn chế ô nhiễm môi trường và bảo vệ sức khỏe người sản xuất.

Nhược điểm của trồng cà phê bằng phương pháp giữ thảm cỏ

• Cạnh tranh dinh dưỡng với cây cà phê: Thảm cỏ hoặc thực vật phủ đất có thể hấp thụ một phần dinh dưỡng trong đất, làm giảm lượng dinh dưỡng sẵn có cho cây cà phê. Nếu không kiểm soát đúng cách, cây cỏ có thể phát triển quá mạnh và ảnh hưởng đến năng suất của cây trồng chính.
• Tăng chi phí quản lý và bảo dưỡng: Việc duy trì thảm cỏ cần theo dõi thường xuyên, cắt tỉa định kỳ để tránh cỏ dại phát triển quá mức. Nông dân có thể phải đầu tư thêm vào máy móc hoặc thuê nhân công để duy trì thảm thực vật phù hợp.
• Khả năng thu hút sâu bệnh: Một số loài cỏ hoặc thực vật phủ đất có thể trở thành nơi trú ẩn của sâu bệnh, côn trùng gây hại, ảnh hưởng đến cà phê. Nếu không có biện pháp quản lý hợp lý, cây cà phê có thể bị nhiễm bệnh từ thảm thực vật xung quanh.

Bài viết trên đã tổng hợp những cách trồng cà phê kiểu mới phổ biến nhất hiện nay. Mỗi phương pháp đều có ưu điểm riêng, phù hợp với từng điều kiện thổ nhưỡng và nhu cầu canh tác khác nhau. Bà con có thể lựa chọn và kết hợp các kỹ thuật để tối ưu hóa hiệu quả sản xuất, giảm chi phí đầu tư và tăng thêm thu nhập từ những sản phẩm phụ đi kèm.