Kỹ Thuật Tái Canh Cà Phê: Giải Pháp Cho Vườn Cà Phê Già Cỗi

Bạn đang gặp khó khăn với vườn cà phê già cỗi, năng suất giảm sút? Tái canh có phải là giải pháp tối ưu? Bài viết này sẽ bật mí những kỹ thuật quan trọng trong tái canh cà phê đưa vườn cà phê của bạn quay trở lại đạt năng suất và chất lượng!

1. Điều kiện vườn cà phê tái canh

Để thực hiện tái canh cà phê hiệu quả, vườn trồng cần đáp ứng các điều kiện sau:

Diện tích nằm trong vùng quy hoạch: Khu vực trồng phải thuộc vùng quy hoạch trồng cà phê được cơ quan có thẩm quyền phê duyệt. Điều này đảm bảo tính hợp lý và ổn định lâu dài cho sản xuất​​.

Tuổi và năng suất vườn cây:

• Vườn cà phê trên 20 năm tuổi, sinh trưởng kém, năng suất bình quân 3 năm liên tục dưới 2,0 tấn nhân/ha, không thể áp dụng biện pháp cưa đốn phục hồi hoặc ghép cải tạo.
• Vườn cà phê dưới 20 năm tuổi, sinh trưởng kém, bị bệnh vàng lá thối rễ nhẹ đến trung bình (tỷ lệ cây bệnh dưới 20%).

Điều kiện đất tái canh:

• Độ dốc: Đất có độ dốc nhỏ hơn 15°, thuận lợi cho việc tưới tiêu và canh tác.
• Tầng đất: Dày trên 70 cm, thoát nước tốt, đảm bảo sự phát triển của bộ rễ cây cà phê.
• Mực nước ngầm: Sâu hơn 100 cm, tránh tình trạng ngập úng ảnh hưởng đến rễ cây.
• Hàm lượng hữu cơ: Tầng đất mặt (0 – 30 cm) có hàm lượng hữu cơ lớn hơn 2,0%, cung cấp dinh dưỡng cần thiết cho cây.
• Độ pH: pH_KCl từ 4,0 đến 6,0, phù hợp cho sự sinh trưởng của cây cà phê.

Lưu ý: Không tái canh trên những diện tích cà phê bị nhiễm bệnh vàng lá, thối rễ do tuyến trùng và nấm trong đất gây hại nặng.

2. Chuẩn bị để tái canh cà phê đạt năng suất cao 

2.1 Kỹ thuật làm đất 

Nhổ bỏ cây cũ và xử lý tàn dư thực vật: Sau khi thu hoạch, cần nhổ bỏ toàn bộ cây cà phê già cỗi và tàn dư thực vật, đưa ra khỏi vườn để tránh nguồn bệnh lưu cữu.

Thời điểm cày đất: Thực hiện cày đất ngay sau khi kết thúc mùa mưa để đảm bảo độ ẩm phù hợp, giúp đất dễ dàng tơi xốp.

Quy trình cày và bừa đất:

• Cày đất: Cày đất 2 lần ở độ sâu 30 – 40 cm theo hai chiều ngang và dọc của lô đất.
• Phơi đất: Sau khi cày, phơi đất từ 1,5 – 2 tháng để tiêu diệt nguồn bệnh trong đất, đặc biệt là tuyến trùng và nấm.
• Bừa đất: Tiến hành bừa đất ở độ sâu 20 – 30 cm, tiếp tục gom nhặt rễ còn sót lại và đốt để loại bỏ hoàn toàn các mầm bệnh.

Bón vôi cải tạo đất: Trước khi bừa lần đầu, rải đều 1.000 kg vôi bột/ha trên bề mặt đất. Vôi giúp cân bằng pH và giảm thiểu tác nhân gây bệnh từ đất, tạo môi trường lý tưởng để cây giống phát triển khỏe mạnh.

2.2 Chuẩn bị cây giống 

Để đảm bảo vườn tái canh đạt năng suất và chất lượng cao, cây giống cần được chọn lựa và chuẩn bị kỹ lưỡng. Ưu tiên các giống cà phê năng suất, chất lượng cao như: TR4, TR5, TR6, TR7, TR8, TR9, TR11, TR12, TR13, TRS1.

Tiêu chuẩn cây giống thực sinh

• Tuổi cây: 6 – 8 tháng.
• Kích thước bầu đất: 13 x 23 cm hoặc 14 x 24 cm.
• Kích thước cây:
  • Chiều cao thân từ mặt bầu: 25 – 30 cm.
  • Số lá thật: 5 – 6 cặp lá.
  • Đường kính gốc: 3 – 4 mm.
• Tình trạng cây:
  • Có một rễ chính mọc thẳng.
  • Không bị sâu bệnh, đặc biệt là không bị cong rễ hoặc thối rễ.

Tiêu chuẩn cây giống ghép

• Độ tuổi cây giống ghép:
  • Loại 10 – 12 tháng: Bầu đất 15 x 25 cm, chồi ghép cao >10 cm với ít nhất 1 cặp lá phát triển hoàn chỉnh.
  • Loại 18 – 20 tháng: Bầu đất tối thiểu 20 x 30 cm. Bầu đất càng lớn càng giúp cây phát triển tốt nhưng cần đảm bảo thuận lợi khi vận chuyển.
• Tình trạng cây:
  • Có từ 3 – 5 cặp cành.
  • Chồi ghép thực hiện tối thiểu 2 tháng trước khi trồng.
  • Không bị sâu bệnh, rễ không bị bó hoặc biến dạng.

2.3 Chuẩn bị hố trồng 

Để tái canh cà phê hiệu quả, chuẩn bị hố trồng đúng kỹ thuật là yếu tố quan trọng nhằm đảm bảo cây phát triển tốt và giảm nguy cơ sâu bệnh. Các bước cụ thể như sau:

Đào hố

• Thời gian đào hố: Công việc đào hố cần hoàn tất trước khi trồng ít nhất 1 tháng.
• Kích thước hố: Hố có kích thước 80 x 80 x 80 cm (dài x rộng x sâu), không đào cùng vị trí với hố đã trồng trước đó.
• Khoảng cách trồng: Khoảng cách giữa các hố là 3 x 3 m, tương ứng với mật độ 1.111 cây/ha.
• Xử lý hố: Xử lý tuyến trùng trong hố trồng trước khi trồng 15 ngày bằng các phương pháp sau. Sử dụng các loại thuốc như Trichoderma cùng vôi bột

Bón lót

• 15 – 20 kg phân chuồng hoai mục.
• 0,5 kg phân NPK 30-10-10
• Siêu Amino.
• 1 kg vôi.

Lưu ý: Việc bón lót phải được thực hiện ít nhất 1 tháng trước khi trồng.

3. Kỹ thuật trồng tái canh cây cà phê 

Việc trồng tái canh cây cà phê cần tuân thủ quy trình kỹ thuật chặt chẽ để đảm bảo cây phát triển khỏe mạnh và đạt năng suất cao.

Thời vụ trồng

• Thời vụ trồng cà phê bắt đầu từ đầu mùa mưa và kết thúc trước khi bắt đầu mùa khô từ 1,5 – 2 tháng.
• Đối với các vùng như Tây Nguyên và Đông Nam Bộ, thời gian trồng phù hợp là từ tháng 5 đến tháng 8 hàng năm.

Kỹ thuật trồng

• Chuẩn bị lỗ trồng trong hố: Đào một lỗ chính giữa hố với đường kính lớn hơn bầu cây và chiều sâu bằng chiều cao bầu.
• Xử lý bầu cây:
  • Dùng dao cắt một lát cách đáy bầu 1 – 2 cm để loại bỏ phần rễ cọc bị cong ở đáy.
  • Rạch bầu một cách cẩn thận để tránh làm vỡ bầu đất.
• Đặt cây vào hố:
  • Đặt bầu cây vào lỗ sao cho mặt bầu ngang bằng với miệng hố, đồng thời thấp hơn mặt đất từ 10 – 15 cm (trồng âm).
  • Lấp đất và nén chặt đất xung quanh bầu để cố định cây.

4. Chăm sóc cây cà phê sau tái canh

4.1 Tạo bồn cà phê sau tái canh

Sau khi trồng khoảng 1 – 2 tháng, việc tạo bồn xung quanh gốc cây là một trong những bước quan trọng giúp cây phát triển tốt. Thời gian tốt nhất để tạo bồn là trước khi mùa mưa chấm dứt từ 1 – 2 tháng.

Kích thước bồn:

• Năm đầu tiên: Bồn có đường kính 80 – 100 cm, độ sâu 15 – 20 cm.
• Những năm tiếp theo: Mở rộng kích thước bồn theo tán cây, đến khi đạt kích thước ổn định từ 2 – 2,5 m.

Lưu ý khi tạo bồn:

• Hạn chế làm tổn thương hệ rễ cây khi vét đất tạo bồn.
• Ở các khu vực đất dốc, việc tạo bồn cần thực hiện hàng năm để đảm bảo khả năng giữ nước và tránh xói mòn đất.

4.2 Trồng dặm

Thực hiện trước khi mùa mưa kết thúc ít nhất 1 tháng để cây có đủ thời gian phát triển bộ rễ ổn định.

• Xử lý cây bị bệnh:
  • Cây bị bệnh nhẹ (cấp 0 – 1, tỷ lệ dưới 10%): Sử dụng các chế phẩm sinh học như Emamectin Benzoate có trong sản phẩm Prodife’s 8WG
  • Cây bị bệnh nặng (cấp 3 – 4): Nhổ bỏ cây, để đất nghỉ và xử lý đất bằng các chế phẩm sinh học như trên trước khi trồng dặm.
• Kỹ thuật trồng dặm:
  • Chỉ cần móc đất và trồng lại trên hố cũ.
  • Cây giống dùng để trồng dặm phải đạt tiêu chuẩn tốt, đảm bảo cây phát triển khỏe mạnh và đồng đều với vườn.

4.3 Làm cỏ

Tiến hành làm sạch cỏ xung quanh vườn vào đầu mùa khô để phòng chống cháy, đặc biệt ở các khu vực dễ cháy.

• Tần suất làm cỏ:
  • Vườn cà phê kiến thiết cơ bản: Làm sạch cỏ 5 – 6 lần/năm.
  • Vườn cà phê kinh doanh: Làm sạch cỏ 3 – 4 lần/năm.
• Phương pháp làm cỏ:
  • Làm cỏ trắng: Áp dụng cho vườn cà phê kinh doanh, làm sạch cỏ trên toàn bộ diện tích.
  • Làm cỏ theo băng: Áp dụng cho vườn cà phê kiến thiết cơ bản, chỉ làm sạch cỏ theo băng dọc theo hàng cà phê. Chiều rộng làm cỏ lớn hơn tán cà phê mỗi bên 0,5 m, đảm bảo hiệu quả kiểm soát cỏ nhưng vẫn giữ được lớp phủ bảo vệ đất, đặc biệt ở vùng đất dốc.

4.4 Tủ gốc

Tủ gốc được tiến hành vào cuối mùa mưa để duy trì độ ẩm cho đất trong suốt mùa khô.

Vật liệu tủ gốc; Rơm rạ., Cây phân xanh, cây đậu đỗ, tàn dư cây trồng xen và cây muồng hoa vàng được trồng chắn gió trong vườn.

Cách tủ gốc:

• Vật liệu tủ gốc cần đặt cách gốc cà phê từ 10 – 15 cm để tránh gây úng hoặc nấm bệnh cho cây.
• Rãnh ép xanh được đào ở vị trí mép tán cà phê, đảm bảo khả năng giữ ẩm và cung cấp dinh dưỡng cho đất.

4.5 Tưới nước

Tưới nước là yếu tố then chốt trong việc giúp cây cà phê tái canh phát triển khỏe mạnh, đạt năng suất cao. Dưới đây là quy trình tưới nước chính xác và hiệu quả:

Xác định thời điểm tưới

• Thời điểm tưới lần đầu:
  • Thời điểm tưới lần đầu cần được xác định chính xác, thường là khi đất đã khô đến mức ảnh hưởng đến sinh trưởng của cây.
  • Ở Tây Nguyên, thời điểm này thường rơi vào cuối tháng 12 đến đầu tháng 1, sau khi cây đã trải qua khoảng 2 tháng ngừng sinh trưởng và phân hóa mầm hoa đầy đủ.
• Tưới các lần tiếp theo:
  • Việc tưới tiếp theo được thực hiện cách nhau từ 25 – 30 ngày, tùy thuộc vào điều kiện khí hậu và độ ẩm đất.
  • Đảm bảo cây được cung cấp đủ nước nhưng không bị úng hoặc thiếu nước.

Lượng nước tưới

• Cây kiến thiết cơ bản:
  • Tưới phun mưa: 400 – 500 m³/ha/lần.
  • Tưới gốc: 300 – 400 lít/cây/lần.
• Cây kinh doanh:
  • Tưới phun mưa: 500 – 600 m³/ha/lần.
  • Tưới gốc: 400 – 500 lít/cây/lần.

4.6 Tạo hình, tỉa cành, tạo tán, đánh chồi vượt

Tạo hình, tỉa cành và đánh chồi vượt là kỹ thuật quan trọng giúp rạo bộ khung tán vững chắc với 1 – 2 thân chính và các cành cơ bản sinh trưởng khỏe mạnh, có khả năng phát triển cành thứ cấp. Bấm ngọn 2 – 3 lần để đảm bảo các cành cơ bản mọc khỏe.

• Nuôi thân:
  • Nếu trồng 1 cây/hố: Nuôi thêm 1 thân phụ ngay từ năm đầu, ở vị trí sát mặt đất.
  • Nếu trồng 2 cây/hố: Không nuôi thân phụ, trừ trường hợp cây bị khuyết tán.
• Hãm ngọn: Tập trung dinh dưỡng vào thân chính và cành cơ bản.
  • Lần đầu:
    • Cây thực sinh: Hãm ngọn ở độ cao 1,2 – 1,4 m.
    • Cây ghép: Hãm ngọn thấp hơn cây thực sinh, ở độ cao 1,0 – 1,1 m. Điều này giúp cây ghép tránh hiện tượng kiệt sức và khô cành cấp 1.
    • Khi cắt, cần cắt thân chính cách đốt trên cùng 4 – 5 cm để giảm nguy cơ thân chính bị tách đôi do sức nặng của cành.
  • Lần thứ hai:
    • Khi 50 – 70% cành cấp 1 phát sinh cành cấp 2, tiến hành nuôi chồi vượt ở đỉnh tán cũ.
    • Nuôi một chồi cao 0,3 – 0,4 m để duy trì độ cao cây từ 1,6 – 1,7 m.
• Đánh chồi vượt: Các chồi vượt không cần thiết phải được đánh bỏ thường xuyên để cây tập trung dinh dưỡng cho thân chính và cành cấp 1.

4.7 Bón phân

Bón phân là yếu tố quyết định đến tốc độ sinh trưởng, năng suất và chất lượng của cây cà phê tái canh. Quy trình bón phân cần được chia theo từng giai đoạn phát triển của cây và lượng phân bón cụ thể như sau:

Năm đầu tiên (kiến thiết cơ bản): Tăng cường sinh trưởng rễ, thân, và lá.

• Phân chuồng hoai mục
• Phân NPK 20-20-20
• Phân NPK 30-10-10

Năm thứ 2 – 3: Thúc đẩy sự phát triển mạnh mẽ của tán lá và cành.

• Thủy Sính 20 + Thủy Sính 25 giúp thúc đọt, đọt đi đều, mập đọt, khỏe đọt
• Thủy Sính 22 + Thủy Sính 25 thúc cây phát triển lá xanh, dày, bóng khỏe

Năm thứ 4 trở đi: Cung cấp đủ dinh dưỡng cho cây ra hoa, đậu quả và tăng năng suất.

• Giai đoạn phân hóa mầm hoa: Bà con sử dụng Thủy Sính 23 và Thủy Sính 25 kích thích phân hóa mầm hoa đồng loạt, tăng chất lượng nụ hoa. tăng tỷ lệ đậu hoa, đậu trái non.

• Giai đoạn đậu trái và phát triển trái: bà con sử dụng NPK 15-5-25 hoặc NPK 20-20-20 giúp lớn trái, hạn chế rụng và méo trái.

• Hai tháng trước thu hoạch: Bà con sử dụng NPK 12-12-36 hoặc NPK 5-5-30 giúp tăng chất lượng quả (hương vị, màu sắc), đảm bảo sản phẩm đạt tiêu chuẩn thương mại cao.

Kỹ thuật tái canh cà phê là giải pháp toàn diện giúp cải thiện năng suất và chất lượng cho vườn cà phê già cỗi. Để đạt hiệu quả tối ưu và được tư vấn chi tiết hơn, liên hệ ngay với Thủy Sinh – chuyên gia đồng hành cùng người trồng cà phê. Chúng tôi luôn sẵn sàng hỗ trợ bạn với các giải pháp phân bón chất lượng cao, tối ưu cho từng giai đoạn phát triển của cây trồng.